Tối ưu kết quả điều trị ngoại trú qua chuyên đề của TS-BS Đào Hoàng Thiên Kim

Chuyên đề: Tối ưu hóa kết quả điều trị sẹo ngoại trú bằng miếng dán silicone và gel silicone được TS-BS Đào Hoàng Thiên Kim được báo cáo trong Hội nghị khoa học công nghệ lần thứ 16.

Trong chuyên đề báo cáo, TS-BS Đào Hoàng Thiên Kim đã chia sẻ đầy đủ các nội dung về quá trình lành thương, phân loại trị sẹo, phương pháp điều trị sẹo hiệu quả và cơ chế điều trị sẹo của miếng dán silicone cùng gel silicone.

1. Quá trình lành thương diễn ra như thế nào?

Lành thương là một tiến trình sinh học bình thường của cơ thể con người. Quá trình lành thương vô cùng phức tạp và có tính động học. Mục đích của quá trình lành thương là thay thế và sửa chữa mô bị tổn thương và khiếm khuyết. Trong đó, quá trình lành thương được chia làm 4 giai đoạn gồm có cầm máu, viêm, tăng sinh và tái cấu trúc.

• Cầm máu là kích hoạt tiểu cầu và đông máu tạo nên cục máu đông ngăn chặn máu chảy ra.
• Phản ứng viêm xuất hiện sau 24-48 giờ đầu tiên do tế bào bạch cầu tiết tế bào viêm và đại thực bào làm nhiệm vụ làm sạch vết thương.
• Tăng sinh diễn ra từ ngày thứ 2 sau khi có vết thương và kéo dài từ 1 - 3 tuần với sự tham gia của các nguyên bào sợi và Keratinocytes. Quá trình tăng sinh này sẽ khiến người bệnh cảm thấy ngứa ở vùng mép da bị tổn thương dần dần di chuyển vào trung tâm khi vết thương chuẩn bị lành.
• Tái cấu trúc sẽ diễn ra từ vài tuần đến vài tháng. Đây chính là giai đoạn hình thành sẹo vết thương, có thể là sẹo lồi, sẹo phì đại, sẹo lõm hay sẹo rất mờ.

2. Phân loại sẹo phổ biến hiện nay

Theo nghiên cứu của TS-BS Đào Hoàng Thiên Kim, sẹo được phân thành những loại dưới đây:

• Sẹo trưởng thành (Mature) có đặc điểm màu sáng, bằng phẳng trên bề mặt da.
• Sẹo chưa trưởng thành (Immature) thường có màu đỏ hay ngứa hoặc đau thường lồi lên.
• Sẹo phì đại dạng đường thẳng (Linear- Hypertrophic) gặp sau chấn thương hay sau phẫu thuật có bờ đỏ lồi hay ngứa và bờ rõ ràng.
• Sẹo phì đại dạng lan rộng sau bỏng (Widespread - Hypertrophic) có bờ đỏ lồi, bờ rõ ràng theo vị trí bỏng.
• Sẹo lồi nhẹ (Minor Keloid) lồi cục bộ, ngứa trải dài qua các mô lành, tiến triển đến 1 năm và không hồi phục.
• Sẹo lồi lớn (Major Keloid) lớn lồi với kích thước >0,5cm, đau ngứa và lan tỏa sang các vùng mô lành. Tiếp tục lan rộng sau nhiều năm.

3. Điều trị sẹo có thật sự quan trọng?

Nhiều nghiên cứu của bác sĩ, chuyên gia thẩm mỹ cho biết; sẹo không tác động nghiêm trọng đến sức khỏe. Nhưng nó lại gây nên những tác động xấu, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng, tính thẩm mỹ và tâm lý của người bệnh.

Nhiều người cảm thấy thiếu tự tin với diện mạo vì vết sẹo lồi xuất hiện ở những vị trí dễ nhìn như mặt, tay, chân, cổ... Bên cạnh đó, sẹo lồi ở một số vị trí đặc biệt như môi, cổ, khớp… gây ngứa ngáy, đau rát, khó chịu. Một số trường hợp, sẹo lồi còn gây co kéo ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng co kéo các cơ. Nhất là khi sẹo lồi không được điều trị sớm thì vết sẹo có thể làn rộng, phát triển ngày càng lớn và điều trị ngày càng khó.

Vậy nên, việc điều trị sẹo nói chung và sẹo lồi nói riêng càng sớm càng tốt là điều vô cùng quan trọng. Theo TS-BS Đào Hoàng Thiên Kim, phương pháp điều trị sẹo phổ biến và hiệu quả hàng đầu hiện nay là trị sẹo nội khoa như tiêm, laser hay kết hợp với ngoại khoa vừa tiêm vừa phẫu thuật.

Hàng loạt nghiên cứu cũng cho thấy, sự hợp tác giữa bác sĩ và người bệnh sẽ mang lại hiệu ngăn ngừa và điều trị sẹo hiệu quả hơn. Trong đó, người bệnh cần sử dụng Miếng dán silicone sheets hay Gel silicone thoa hàng ngày tại nhà sẽ mang lại tác dụng cải thiện sẹo rõ rệt khi sử dụng liên tục từ 6 tháng - 12 tháng.

4. Lịch sử miếng dán sẹo Silicon - Silicone Gel Sheeting (SGS)

Silicone Gel Sheeting ra đời vào đầu những năm 1980, khi ông Perkins và cộng sự đã nhiều lần ứng dụng và thấy tính hữu ích tiềm năng của SGS trong điều trị sẹo bỏng và sẹo co rút. Nghiên cứu của Ahn và cộng sự cũng cho thấy hiệu quả của SGS trong điều trị các vết sẹo mạn tính kích thước lớn. Vài năm sau đó nhiều nghiên cứu được thực hiện để chứng minh tính hiệu quả của miếng dán sẹo Silicone trong điều trị sẹo lồi và sẹo phì đại.

5. Vai trò và cơ chế điều trị sẹo của miếng dán Silicone Sheeting

Theo nhiều nghiên cứu, cơ chế hoạt động của miếng dán trị sẹo Silicone Sheeting là ổn định cân bằng nội môi, tạo lớp phủ bảo vệ bề mặt vết sẹo khỏi xự xâm nhập của vi khuẩn, bụi bẩn. Nó cũng ức chế hoạt động của tế bào Mast, giảm phù nề, giãn mạch và kiểm soát sự hình thành chất nền ngoại bào quá mức. Đồng thời, tạo nên một trường điện tĩnh tích điện âm trên miếng dán silicon và cũng tham gia tích cực vào quá trình lắng đọng của collagen.

Vậy nên, Silicon Sheeting đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý sẹo lồi, sẹo phì đại… Miếng dán silicone trị sẹo hay gel silicon phủ lên vết sẹo sẽ giúp giảm hydrat trong quá trình hình thành sẹo và làm giảm kích thước cũng như thể thích của vết sẹo. Nhiều nghiên cứu cho thấy, Silicone Gel Sheeting còn giúp cải thiện về màu sắc (giảm sẫm màu, đỏ), độ cứng chắc và những vấn đề cơ năng của sẹo như ngứa hay đau.

TS-BS Đào Hoàng Thiên Kim cũng có đưa ra một số ưu điểm nổi bật của miếng dán trị sẹo Silicone như độ dính vừa phải, giảm lực căng sẹo, khả năng che phủ bảo vệ tốt, tái sử dụng được nhiều lần, đa dạng kích thước phù hợp với mọi tạo hình phẫu thuật và chưa có ghi nhận các biến chứng liên quan.

Bên cạnh đó, cũng có một số bất lợi khi sử dụng SGS được nhắc đến như cần sự tuân thủ của bệnh nhân, tâm lý khó chịu khi lúc nào cũng có miếng dán trên người, gặp trở ngại với sẹo diện tích lớn như bỏng rộng và kích ứng da có thể gặp ở một số vùng khí hậu nóng.

6. Hướng dẫn sử dụng miếng dán trị sẹo silicone đúng cách đạt hiệu quả quản lý sẹo tối ưu

Theo TS-BS Đào Hoàng Thiên Kim muốn đạt được hiệu quả quản lý sẹo tối ưu, người bệnh cần sử dụng miếng dán miếng dán trị sẹo silicone đúng cách. Hãy bắt đầu dùng SGS ngay sau khi lành thương và không nên bôi các loại kem dưỡng da trước khi sử dụng miếng dán. Nhớ là cần vệ sinh vùng sẹo/da xung quanh trước khi dán SGS với cần dán liên tục ít nhất 12 giờ mỗi ngày. Cũng chưa có sự đồng thuận chính xác là nên sử dụng miếng dán trị sẹo silicone trong bao lâu nhưng tối thiểu cũng được 3 tháng.

Trong quá trình sử dụng miếng dán, bệnh nhân cần biết cách vệ sinh sau khi sử dụng Silicon Sheets. Vệ sinh vùng da và sẹo bên dưới và tiến hành rửa sạch miếng dán silicone. Bệnh nhân có thể để khô tự nhiên hoặc sấy khô SGS ở nhiệt độ vừa phải. Chú ý, chỉ sử dụng miếng dán trị sẹo silicon sau khi đã khô hoàn toàn. Với những phần miếng dán bị hư hỏng hay ít dính có thể dùng kéo loại bỏ. Đặc biệt, SGS có thể tái sử dụng trong 30-45 ngày.

7. Thuốc bôi sẹo dạng Silicon Gel

TS-BS Đào Hoàng Thiên Kim cho biết, thuốc bôi sẹo dạng Silicon Gel thường là Silicon Polymer chuỗi dài. Chúng sẽ tạo thành một lớp màng siêu mỏng, trong suốt, mềm mại, thoát khí được và không thấm nước nên tạo cảm giác thoải mái khi sử dụng.

Bệnh nhân có thể có thể dùng ở tất cả những vùng trên cơ thể. Nhiều nghiên cứu cho thấy hiệu quả của silicon gel là cải thiện màu sắc, độ nhô và triệu chứng cơ năng của sẹo. Đồng thời, gel silicon ngăn ngừa tình trạng sẹo phì đại.

Khi sử dụng thuốc bôi Silicon Gel cần ghi nhớ một số lưu ý như không bôi lên vết thương hở, vệ sinh và làm khô vùng da sẹo. Thực hiện bôi lớp gel mỏng để khô tự nhiên và dùng liên tục 2-3 lần/1 ngày để đạt hiệu quả trị sẹo tốt nhất.

Kết thúc chuyên đề báo cáo, TS-BS Đào Hoàng Thiên Kim có tổng kết, điều trị sẹo là một quá trình cần phối hợp đa phương thức và cần sự kiên nhẫn, tuân thủ điều trị từ bệnh nhân. TS-BS Đào Hoàng Thiên Kim cũng nhấn mạnh, Silicone sheeting/gel được chứng minh là hiệu quả trong điều trị và phòng ngừa hình thành sẹo xấu. Chỉ định "đầu tay" dùng Silicone sheeting/gel silicone trong kiểm soát sẹo vẫn được nhiều nhà lâm sàng khuyến cáo như khoa thẩm mỹ da sau khi tiêm sẽ sử dụng miếng dán trị sẹo silicone.